వామనావతారం

వామనావతారాన్నే త్రివిక్రమావతారమని కూడా అంటారు. ఈ అవతారం నిజానికి మనిషి ఈ భూమి మీద అవతరించినప్పటి నుంచి సాధించిన ప్రగతిని మన కళ్ళ ముందుంచుతుంది. మొదట్లో వామనుడు బలి చక్రవర్తిని మూడడుగుల నేల అడిగేటప్పుడు కూడా అమాయకమైన పిల్లవాడిగా కనిపిస్తాడు. మనిషి కూడా ఈ భూమ్మీద అవతరించినప్పుడు అనేకానేక ఇతర జంతువులతో పోలిస్తే బలహీనుడు, అర్భకుడు. అయితే సామాజిక జీవనం మొదలయ్యాక గడచిన మూడు వేల సంవత్సరాల కాలంలో అతడు సాధించిన ప్రగతి ఊహించడానిక్కూడా సాధ్యం కానంత వేగంగా కన్నుమూసి తెరిచేంతలో జరిగినట్లుగా జరిగిపోయింది. మనిషి భూతలాన్నంతటినీ తన స్వాధీనంలోకి తెచ్చుకోవడంతో ఆగిపోక నదీనదాలు, ఎడారులు, కొండలు, సముద్రాలతో బాటు భూగర్భాన్ని, సముద్రగర్భాన్ని శోధించి సాధించి ఊరుకోక ఆకాశంలోకి చూపు సారించి అంతరిక్షాన్ని కూడ అందుకున్నాడు. ఈ ప్రగతి అంతా గడచిన శతాబ్దంలోనే కదా సాధిచింది? సృష్టి ఆరంభమైన తర్వాత గడచిన యుగాలతో పోల్చి చూసుకుంటే అంతా రెప్పపాటులో జరిగిపోయినట్లుగా లేదూ? త్రివిక్రమావతారంలో వర్ణించింది కూడా సరిగ్గా అదే. అప్పటివరకూ అమాయకంగా కనిపించిన వామనుడు చూస్తూండగానే "ఇంతింతై వటుడింతయై మరియు దానింతై..." భూమిని, ఆకాశాన్ని, అంతరాళాన్ని ఆక్రమించేస్తాడు!

అంతే కాదు! ఈ వామనావతార ఘట్టంలో గజేంద్ర మోక్షం లో వలెనే రసగుళికల్లాంటి పద్యాలున్నాయి. మచ్చుకు కొన్ని రుచి చూడండి:

"వారిజాక్షులందు వైవాహికములందు ప్రాణ విత్త మాన భంగములందు పలికి బొంకవచ్చు, నఘము రాదధిప!"
(శుక్రాచార్యుడు బలి చక్రవర్తితో)
"ఆదిన్ శ్రీసతి కొప్పుపై, తనువుపై, అంశోత్తరీయంబుపై, పాలిండ్లపై.." భావం: వచ్చినవాడు నిజంగానే విష్ణువైతే లక్ష్మిదేవి శరీరాన్ని తాకి ధన్యమైపోయిన ఆ చేతిని నా ముందు దానం కోసం చాచడం నిజంగానే జరిగితే దానం చేయబోతున్న నాది దాని మీద పైచేయి అవబోతూంటే నాకు అంతకంటే ఏం కావాలి?(బలి చక్రవర్తి శుక్రాచార్యుడితో)
"కారే రాజుల్? రాజ్యముల్ గలుగవే? వారేరీ? సిరి మూటగట్టుకొని పోవంజాలిరే?"(బలి చక్రవర్తి శుక్రాచార్యుడితో)
"ఇంతింతై వటుడింతయై మరియు దానింతై..." విశ్వరూపాన్ని ఇంకెవరూ ఇంత గొప్పగా వర్ణించలేరు అనిపించే విధంగా ఉంది ఇక్కడ త్రివిక్రమావతార వర్ణన.